BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM

BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM

Bilinç bozukluğu / bilinç kaybı nedir?

Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden başlayarak (bilinç bozukluğu), hiçbir uyarıya cevap vermeme haline kadar giden (bilinç kaybı) bilincin kısmen yada tamamen kaybolması halidir.

Bayılma (Senkop): Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır. Beyne giden kan akışının azalması sonucu oluşur.

Koma: Yutkunma ve öksürük gibi reflekslerin ve dışarıdan gelen uyarılara karşı tepkinin azalması ya da yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç kaybıdır.

Bilinç kaybı nedenleri nelerdir?

Bayılma nedenleri:

• Korku, aşırı heyecan
• Sıcak, yorgunluk
• Kapalı ortam, kirli hava
• Aniden ayağa kalkma
• Kan şekerinin düşmesi
• Şiddetli enfeksiyonlar

Koma nedenleri:

• Düşme veya şiddetli darbe
• Özellikle kafa travmaları
• Zehirlenmeler
• Aşırı alkol, uyuşturucu kullanımı
• Şeker hastalığı
• Karaciğer hastalıkları
• Havale gibi ateşli hastalıklar

Bilinç bozukluğu belirtileri nelerdir?

Bayılma (Senkop) Belirtileri:

• Baş önmesi, baygınlık, yere düşme
• Bacaklarda uyuşma
• Bilinçte bulanıklık
• Yüzde solgunluk
• Üşüme, terleme
• Hızlı ve zayıf nabız

En önemli bayılma nedenlerinden biri de kan şekerinin düşmesidir.

Koma belirtileri:

• Yutkunma, öksürük gibi tepkilerin kaybolması
• Sesli ve ağrılı dürtülere tepki olmaması
• İdrar ve dışkı kaçırma

Bilinç bozukluğu durumunda ilk yardım nasıl olmalıdır?

Kişi başının döneceğini hissederse;

• Sırt üstü yatırılır, ayakları 30 cm. kaldırılır,
• Sıkan giysiler gevşetilir,
• Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi sağlanır.

Eğer kişi bayıldıysa;

• Sırt üstü yatırılarak ayakları 30 cm kaldırılır,
• Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve açıklığın korunması sağlanır,
• Sıkan giysiler gevşetilir,
• Kusma varsa başı yan pozisyonda tutulur,
• Solunum kontrol edilir,
• Etraftaki meraklılar uzaklaştırılır.

Bilinç kapalı ise:

• Hasta/yaralının yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),
• Hasta/yaralıya koma pozisyonu verilir,
• Yardım çağrılır

            (Ambulans Tel: 112),

• Sık sık solunum ve nabız kontrol edilir,
• Yardım gelinceye kadar yanında beklenir.

Koma pozisyonu (yarı yüzükoyun-yan pozisyon) nasıl verilir?

• Hasta sesle veya omzundan hafif sarsarak  uyarılır ve bilinç kontrol edilir,
• Sıkan giysiler gevşetilir,
• Ağız içinde yabancı cisim olup olmadığı kontrol edilir,
• Bak, dinle, hisset yöntemi ile solunum kontrol edilir,
• Hasta/yaralının döndürüleceği tarafa diz çökülür,
• Hasta/yaralının karşı tarafta kalan kolu karnının üzerine konur,
• Karşı taraftaki bacağı dik açı yapacak şekilde kıvrılır,
• İlk yardımcıya yakın olan kolu baş hizasında omuzdan yukarı uzatılır,
• Karşı taraf omuz ve kalçasından tutularak bir hamlede çevrilir,
• Üstteki bacak, kalça ve dizden bükülerek öne doğru destek yapılır,
• Alttaki bacak, hafif dizden bükülerek arkaya destek yapılır,
• Başı uzatılan kolun üzerine yan pozisyonda hafif öne eğik konur,
• Tıbbi yardım (Ambulans Tel: 112) gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur,
• 3-5 dakika ara ile solunum ve nabız kontrol edilir.

Havale nedir?

Sinir sisteminin merkezindeki bir tahriş (irritasyon) yüzünden beyinde meydana gelen elektriksel boşalmalar sonucu oluşur. Vücudun adale yapısında kontrol edilemeyen kasılmalar olur.

Havale nedenleri nelerdir?

• Kafa travmasına bağlı beyin yaralanmaları
• Beyin enfeksiyonları
• Yüksek ateş
• Bazı hastalıklar

Nedenlerine göre havale çeşitleri nelerdir?

• Ateş nedeniyle oluşan havaleler
• Sara krizi (Epilepsi)

Ateş nedeniyle oluşan havale nedir?

Herhangi bir ateşli hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38°C’nin üstüne çıkmasıyla oluşur. Genellikle 6 ay-6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır.

Küçük çocuklarda 380C’nin üzerinde seyreden ateş havale riski taşır.

Ateş nedeniyle oluşan havalede ilk yardım nasıl olmalıdır?

• Öncelikle hasta ıslak havlu ya da çarşafa sarılır,
• Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında bir küvete sokulur,
• Tıbbi yardım istenir (Ambulans Tel: 112).

Sara krizi (Epilepsi) nedir?

Kronik bir hastalıktır. Doğum sırasında ya da daha sonra herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi oluşan kişilerde gelişir. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da bazı belirtilerle tanınır.

Sara krizini davet eden bazı durumlar olabilir. Örneğin uzun süreli açlık, uykusuzluk, aşırı yorgunluk, kullanılan ilaçların doktor izni dışında kesilmesi ya da değiştirilmesi, hormonal değişiklikler sara krizinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bazı durumlarda sara krizi, madde bağımlılarının geçirdiği madde yoksunluk krizi ile karıştırılabilir.

Sara krizinde ilk yardım nasıl olmalıdır?

• Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır; örneğin kişi yol ortasında kriz geçiriyorsa olay yerindeki trafik akışı kesilmelidir.
• Kriz, kendi sürecini tamamlamaya bırakılır,
• Hasta bağlanmaya çalışılmaz,
• Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz,
• Genel olarak yabancı herhangi bir madde kullanılmaz, koklatılmaz ya da ağızdan herhangi bir yiyecek içecek verilmez,
• Kendisini yaralamamasına dikkat edilir,
• Başını çarpmasını engellemek için başın altına yumuşak bir malzeme konur,
• Yaralanmaya neden olabilecek gereçler etraftan kaldırılır,
• Sıkan giysiler gevşetilir,
• Kusmaya karşı tedbirli olunur,
• Düşme sonucu yaralanma varsa gerekli işlemler yapılır.

YAPMAYIN!

• Tehlike yoksa hastayı kaldırmayın, hareket ettirmeyin.
• Yiyecek, içecek vermeyin.
• Sara nöbeti geçiren hastanın kasılmalarına engel olmaya, çenesini açmaya ve onu uyandırmaya çalışmayın! Unutmayın ki her nöbet mutlaka durur.