GÜLŞEHİR
Gülşehir yakınlarındaki Açık Saray Harabeleri, tüf kayalara oyulmuş mekanları, kaya mezarları ve mantar biçimindeki peri bacaları ile önemli bir ören yeri.
Gülşehir’de bulunan mantar biçimindeki peri bacalarının başka yerde benzeri yok.
Nevşehir’e 20 km. uzaklıkta, Kızılırmak’ın güney kenarında yer alan antik adı ‘Zoropassos’ olan Gülşehir’in eski adı ise Arapsun. Damat İbrahim Paşa’nın Nevşehir’e yaptığı imarı, bir başka Osmanlı Sadrazamı Karavezir Mehmed Seyyid Paşa da Gülşehir’e yapmış, 30 haneli Gülşehir’i bir külliye ile donatmış. Külliye; cami, medrese ve çeşmeden oluşuyor. Osmanlı mimarisinin karakteristik özelliklerini taşıyan Karavezir Camii, iki renkli kesme taştan yapılmış, kare planlı ana mekanını kaplayan kubbe dört kemer üzerine oturtulmuş.
AÇIK SARAY HARABELERİ
Nevşehir-Gülşehir yolu üzerinde, Gülşehir’e 3 km. uzaklıktaki Açık Saray Harabeleri, tüf kayalar içine oyulmuş sayısız mekanları, Roma Dönemi kaya mezarları, 9. ve 10 yüzyıla tarihlenen kaya kiliseleri ile önemli bir ören yeri. Bu ören yerinde bulunan mantar biçimindeki peri bacaları ünik. Karşı (St. Jean) Kilisesi Gülşehir’in hemen girişinde yer alan ve iki katlı yapının alt katında kilise, şarap mahzenleri, mezarlar, su kanalı ve görevlilere ait mekanlar, üst katında ise İncil’den alınmış sahnelerle süslenmiş kilise yer alıyor. Alt kata ait kilise, tek apsisli, haç planlı, haç kolları, beşik tonozlu. Merkezi kubbesi çökmüş. Süsleme açısından direk ana kaya üzerine kırmızı aşı boyası ile stilize hayvan, geometrik ve haç tasvirleri resmedilmiş. Üst kattaki kilise ise üç apsisli ve beşik tonozlu. İsa ve İncil siklusunu içeren kilisede sahneler bantlar içinde frizler halinde. Siyah zemin üzerine sarı ve kahverengi renkler kullanılmış. Niş tonozlarında ve cephelerinde bitkisel ve geometrik motifler tercih edilmiş. Batı ve güney duvarında Kapadokya Bölgesi’nde oldukça nadir olarak resmedilen son yargı sahnesi yer alıyor. Kilise, apsisinde yer alan yazıtına göre 1212 yılına tarihlendiriliyor.
