KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM

KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM

 

Kırık nedir?

Kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar darbe sonucu ya da kendiliğinden oluşabilir. Yaşlılık ile birlikte kendiliğinden kırık oluşma riski de artar.

Kaç çeşit kırık vardır?

Kapalı kırık: Kemik bütünlüğü bozulmuştur. Ancak deri sağlamdır.

Açık kırık: Deri bütünlüğü bozulmuştur. Kırık uçları dışarı çıkabilir. Beraberinde kanama ve enfeksiyon tehlikesi taşırlar.

Kırık belirtileri neler olabilir?

• Hareket ile artan ağrı
• Şekil bozukluğu
• Hareket kaybı
• Ödem ve kanama nedeniyle morarma

Ağrılı bölgelerin tespiti için elle muayene gereklidir.

Kırığın yol açabileceği olumsuz durumlar nelerdir?

• Kırık yakınındaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve sıkışma, (Kırık bölgede nabız alınamaması, solukluk, soğukluk),
• Parçalı kırıklarda kanamaya bağlı şok.

YAPMAYIN!

• Olay yerinde ikincil tehlikeler (patlama, düşme, yanma, boğulma, sızıntı) yoksa kırığa müdahale olay yerinde yapılmalıdır.
• Açık kırıklarda çıkan kemik uçları yerine konmaya düzeltilmeye çalışılmaz.
• Kazazede ve kırık bölge rasgele hareket ettirilmez.
• Kırıklarda çok acil olarak hastaneye ulaştırma gereği nadirdir. Ama kol ve bacaktaki kırıklarda el ve ayak bileğinden nabız alınamıyorsa, karıncalanma, uyuşma, hissizlik, morarma varsa  kırık; hasta ulaştırmada 1. derece öncelik kazanır.

Kırıklarda ilk yardım nasıl olmalıdır?

• Hayatı tehdit eden yaralanmalara öncelik verilir,
• Hasta/yaralı hareket ettirilmez, sıcak tutulur,
• Kol etkilenmişse yüzük ve saat gibi eşyalar çıkarılır, aksi takdirde gelişebilecek ödem doku hasarına yol açacaktır,
• Tespit ve sargı yapılırken parmaklar görünecek şekilde açıkta bırakılır. Böylece parmaklardaki renk, hareket ve duyarlılık kontrol edilir),
• Kırık şüphesi olan bölge, ani hareketlerden kaçınılarak bir alt ve bir üst eklemleri de içine alacak şekilde tespit edilir. Tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yapılmış olmalı ve kırık kemiğin alt ve üst eklemlerini içine alacak uzunlukta olmalıdır,
• Açık kırıklarda, tespitten önce yara temiz bir bezle kapatılmalıdır,
• Kırık bölgede sık aralıklarla nabız, derinin rengi ve ısısı kontrol edilir,
• Kol ve bacaklar yukarıda tutulur,
• Tıbbi yardım istenir (Ambulans Tel: 112).

Burkulma nedir?

Eklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılmasıdır. Zorlamalar sonucu oluşur.

Burkulma belirtileri nelerdir?

• Burkulan bölgede ağrı
• Kızarma, şişlik
• İşlev kaybı

Burkulmada ilk yardım nasıl olmalıdır?

• Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem tespit edilir,
• Şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır,
• Hareket ettirilmez,
• Tıbbi yardım istenir (Ambulans Tel: 112).

Burkulma neticesinde incinmiş tendon bağları.

Burkulan bölgeye müdahale edilirken maksimum dikkat gösterilmelidir.

Burkulan bölge üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır.

Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem tespit edilir.

Burkulan bölgenin sabit durmasına dikkat edilmelidir.

Çıkık nedir?

Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır. Kendiliğinden normal konumuna dönemez.

Çıkık belirtileri nelerdir?

• Yoğun ağrı
• Şişlik ve kızarıklık
• İşlev kaybı

Çıkıkta ilk yardım nasıl olmalıdır?

• Eklem aynen bulunduğu şekilde tespit edilir,
• Kırık yerine oturtulmaya çalışılmaz,
• Hasta/yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez,
• Bölgede nabız, deri rengi ve ısısı kontrol edilir,
• Tıbbi yardım istenir (Ambulans Tel: 112).

Kırık çıkık ve burkulmalarda tespit nasıl olmalıdır?

Tespit için ilk yardımcı elde olan malzemeleri kullanır. Bunlar üçgen sargı, rulo sargı, battaniye, hırka, eşarp, kravat,  tahta, karton vb. malzemeler olabilir.

Tespit sırasında nelere dikkat edilmelidir?

• Tespit yapılırken yaralı bölge sabit tutulmalıdır,
• Yara varsa üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır,
• Tespit edilecek bölge önce yumuşak malzeme ile kaplanmalıdır,
• Yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmelidir, düzeltilmeye çalışılmamalıdır,
• Tespit kırık, çıkık ve burkulmanın üstündeki ve altında kalan eklemleri de içerecek şekilde yapılmalıdır.

Tespit yöntemleri nelerdir?

Burada en çok çocuklarda gelişen kırıklardan Kaval Kemiği tespitini göreceğiz.

Kaval kemiğinin tespiti:

• Bacaklar tutulur ve yavaşça çekilir,
• Doğal boşluklar kullanılarak (dizlerin altı, bileklerin altı) yaralı bacağın altından kumaş şeritler geçirilir,
• Uygun bir şekilde yumuşak dolgu malzemesiyle desteklenmiş tespit malzemelerinden biri iç tarafta kasıktan ayağa kadar, diğer tarafta kalçadan ayağa kadar yerleştirilir,
• Ayaklardan başlanarak, şeritler dış tespit malzemesi üzerinde düğümlenerek bağlanır.
• Bilek hizasındaki bandaj ayak tabanı üzerine sekiz şeklinde düğümlenir.

Kaval kemiğinin tespiti.