Meta Model

Meta Model

 

NLP’nin kullandığı yöntemlerden biri de Meta Model’dir. Meta Model, karşı tarafı daha iyi anlamamızı ve rahat iletişim kurmamızı sağlar.   

Meta Model

Meta Model spesifik sorular kullanmanızı ve bunlar sayesinde bir kişi veya kurumun mevcut gerçeklik anlayışından yeni bir anlam çıkarmanızı sağlayan bir modeldir. Kısacası, karşımızdaki insanın dünya modeli veya haritasını genişletmemize yarar.

İlkeler:

• Harita (dil) ve temsil ettiği arazi aynı şey değildir.
• İnsanlar aynı sözcükleri farklı anlamlarda kullanır çünkü deneyimleri farklı farklıdır.
• Dil kendi başına bir deneyim veya gerçeklik olmayıp, sadece deneyimlediğimiz gerçekliğin temsilidir.
• Davranışlarımıza yol göstermesi için dünya haritası veya modeli yaratırız.
• Deneyimlerimizi kendimize ve başkalarına anlatırken bu harita veya modelleri kullanırız.
• Bütün insan davranışları bireyin dünya harita veya modeli ile yaratılan seçenekler bağlamında anlam kazanır.

Birisi bize anlamlı gelmeyen bir şey söylediği zaman kendi içsel haritalarımızda o deneyimin farklı bir temsili bulunduğunu şimdi biliyoruz.

Duyular aracılığıyla algıladığımız girdileri genelleme, silme ve tahriften geçirerek dünya modellerimizi yaratır ve değiştiririz.

Sözcükler ile onların temsil ettiği anlamlar her zaman aynı değildir. Kişiler kendi yaşam tecrübelerine bağlı olarak sözcükleri algılarlar. Bir sözcükten her insanın anladığı anlam farklı olabilir.

NLP, sisteminde kullandığı kaliteli sorular ile hem iletişim başarısı hem de diyalogda üstünlük avantajı sağlamaktadır.

Meta Model – Kaliteli sorulara devam …

Evrensel üç işlem

Genelleme: Bireyin modeline ait eleman veya parçaların başlangıçtaki deneyimden ayrılıp, deneyimin sadece bir örnek oluşturduğu bütün bir kategoriyi temsil etmesi işlemidir.

Silme: Seçici bir tutumla deneyimin bazı boyutlarına önem verip, geri kalanlarına önem vermeme veya hariç tutma işlemidir.

Bozma: Duyusal verilerle ilgili deneyimlerde değişiklik yapmamızı sağlayan işlemdir.

Bu modelleme işlemlerinin hepsi de hem yararlı, hem de sınırlayıcıdır.

Bu işlemler kendi kendimizle konuşurken aşırı ölçüde kullanıldığı zaman gerçeklik deneyimimize zarar verir. Başkalarıyla konuşurken fazla kullanıldıkları zaman ise gerçeklik deneyimimiz hakkında bilgilerin aktarılmasına zarar verir.

Aşağıdaki spesifik soruları kullanarak silme, tahrif veya genellemeleri orijinal hallerine döndürebilir ve böylece karşımızdaki insanı daha iyi anlar, hem de onun bir olay veya durum hakkındaki deneyimini daha kapsamlı öğreniriz.

NLP’nin sonuca ulaşmaya yönelik planlanmış iletişim modellerini uygulamak, gerek günlük yaşamınızda gerek iş hayatınızda size büyük avantajlar sağlayacaktır.

Meta Model – Kaliteli sorular

Basit silme: Önemli bilgi eksiktir.

“Tam olarak ne/nasıl/kim” veya “kim/ne hakkında” sorularını sorun.

Karşılaştırmalı silme: Karşılaştırılan şeyin dışarıda bırakıldığı karşılaştırmadır.

“Kime/neye kıyasla” sorusunu sorun.

Örneğin: “Onlar daha iyi yapıyor.” “Geçen sefer başaramadım.” “Daha başarılı olmak istiyorum.”

Referans indeksi eksikliği: Bilgi muğlak, aşırı genellenmiş veya belirsizdir.

“Tam olarak kim/ne” sorusunu sorun.

Örneğin: Onlar her zaman, herkes, o, onlar, vs.

Belirsiz fiil: Fiil, net anlamaya izin vermeyecek kadar geneldir.

“Tam olarak nasıl” sorusunu sorun.

Örneğin: “Bu proje çok zor.” “Verdiğin bilgi yanlıştı.”

İsimleştirme: İşlem statik bir olaya dönmüş ve fiil isimleştirilmiştir. İsmi yeniden fiile çevirin ve belirsiz fiil olduğunu ileri sürün.

“Tam olarak nasıl” sorusunu sorun.

Örneğin: “İlişkilerde başarılı değilim … İlişkilerde tam olarak siz nasılsınız?”

“Bu iletişimi zor buluyorum … Tam olarak siz nasıl iletişimde bulunuyorsunuz?”

“Plan yapmayı biliyorsunuz … Tam olarak siz nasıl planlıyorsunuz?”

Evrensel niteleyici: İstisnasız ya hep ya hiç kategorisi. Dolayısıyla her bir, hepsi, herkes, hiç kimse, asla, her zaman gibi seçenekler yoktur.

Abartma yapın veya sorun: “Bunun doğru olmadığı bir zaman hiç olmuş muydu?”

Örneğin: “Herkes kabul ediyor … Herkes mi?”

“Hiç kimse durumu tam anlamıyor … Hiç kimse mi?”

“Asla günaydın demiyorsunuz.” … Bu iddianın doğru olmadığı bir zaman hiç olmuş muydu?”

Özenle seçilmiş, kaliteli sorular, iletişimde konuşmacıyı üstün konuma getirerek, kontrolü ele geçirmesini sağlar.

Meta Model Tepkiler

NLP’nin kalıplara karşı sunduğu Meta Model Tepkiler iletişimde boyut atlamanızı sağlayacak, ufkunuzu genişletecek, konuşmada kontrolü ele geçirmenize olanak tanıyacaktır.

Meta Model – Kaliteli sorulara devam …

Model operatörler

Zorunluluk: -meli, -malı, -mak zorunda, -sa iyi olur.

Olasılık: -ebilmek, -cek, -ememek, imkansız, mümkün değil.

Zorunluluk: “Yapsaydınız/yapmasaydınız ne olurdu?” sorusunu sorun.

Olasılık: “Yapmanızı kim engelliyor?” veya “Yapmaya zorlayan şey nedir?” sorularını sorun.

Örneğin: “Önce bunu bitirmek zorundayım. Bitirseniz/bitirmeseniz ne olur?”

“Bunu yapamam… Yapmanızı engelleyen şey nedir?”

“Bunu yapmamın imkansız olduğunu düşünüyorum. Böyle düşünmenizin nedeni nedir?

Sebep/Sonuç: Bir insanın bir başkasını belirli bir şekilde hissetmeye zorladığını/neden olduğunu düşündürecek şekilde içsel durumları başkalarının davranışlarına bağlama. X’in Y’ye neden olması.

Şu soruları sorun: “X, Y’yi hissetmenize tam olarak nasıl neden oluyor?”

“Daha önce Y olmaksızın X’i hiç hissetmiş miydiniz?”

Örneğin: “Beni kızdırıyor… Tam olarak nasıl kızdırıyor?”

“Şirketin el değiştirmiş olması güvensiz hissetmeme neden oluyor…. Daha önce güvensiz hissetmediğiniz bir şekilde şirket el değiştirmesi yaşamış mıydınız?”

Zihin Okuma: Birisi bir başkasıyla direkt iletişim olmaksızın o kişinin düşüncelerini veya hislerini bildiğini iddia eder.

“Tam olarak nereden biliyorsunuz?” sorusunu sorun.

Örneğin: “Beni sevmiyor… Tam olarak nereden biliyorsunuz?”

“Katılmak istemediğinizi biliyordum… Nereden biliyorsunuz?”

“O projeyi asla bana vermez…. Nereden biliyorsunuz?”

Pasif Cümle: Bireysel dünyalardan kopuk genellemeler. Başkalarına veya başka dünyalara projeksiyon yapılır.

“Kim demiş?”, “Kimin için?” veya “Kimin dünya modeline (inançlarına) göre?” sorularını sorun.

Örneğin: “Dünya ekonomisi çöküyor. Kim demiş?”

“Böyle yapılması gerekir… Kime göre?”

	Kalıp	Meta Model Tepki	Tahmin
A	BOZMALAR
1	Zihin okuma “Sen beni sevmiyorsun.”	Nereden biliyorsun seni sevmediğimi?	Bilginin kaynağını geri kazan.
2	Kayıp yargılayan “Tutarsız olmak kötüdür.”	Kim kötü olduğunu söylüyor? Kime göre? Nereden biliyorsun kötü olduğunu?	İnancın kaynağını geri kazan. Yargılayanı belirle. İnanç stratejisini geri kazan.
3	Neden-Sonuç (A > B) Nedenlerin hatalı olarak kendinin dışında görüldüğü durumlarda “Sen beni üzüyorsun.”	Benim yaptığım,  senin üzülmeyi seçmeni nasıl sağlıyor?	Seçeneği geri getir.
4	Komplike eşitlik (A=B) İki deneyimin eş anlamlı olarak görülmesi. “Bana hiç çiçek getirmiyor, beni sevmiyor.”	Hiç çiçek getirmemesi nasıl seni sevmediği anlamına geliyor? Senin sevdiğin ve hiç çiçek götürmediğin birisi yok mu?	Komplike eşitliği geri kazan.
5	Varsayımlar “Eğer kocam ne kadar acı çektiğimi bilseydi, bunu yapmazdı.” 3 varsayım: 1.Acı çekiyorum. 2.Kocam belli bir davranış sergiliyor. 3.Kocam acı çektiğimi bilmiyor.	1. Nasıl acı çekmeyi  seçiyorsun?	Karşıt örnek.
B	GENELLEMELER	2. Kocan ne yapıyor?	Seçeneği ve fiili belirle.
6	Evrensel niteleyenler (Hepsi, her biri, asla, herkes, hiç kimse, vb.) O beni asla dinlemez.	3. Nereden biliyorsun kocanın bilmediğini?	Onun ne yaptığını belirle.
7a	Gereklilik öğeleri (-meli/malı, zorunlu/zorundayım, gerekli,) “Ona bakmalıyım.”   Olasılık öğeleri	(Karşıt örnekler bul) Asla? Hiç mi? Dinleseydi ne olurdu?	İçsel temsili ve komplike eşitliği geri kazan.
7b	(Yaparım/yapamam, yapacağım/yapmayacağım, olabilir/olmayabilir, mümkün/imkansız) “Ona doğruyu söyleyemem.”	Bakınca ne olacak/bakmazsan ne olur? “Ya da?”	Karşıt örnekleri geri kazan Etkisi, Amaç.
C	SİLMELER	Seni engelleyen ne? Söylersen ne olur?	Etkileri geri kazan, Amaç.
8	İsimleştirme (isme dönüşmüş fiiller) “İletişim problemimiz var.”	Kim kime ne iletiyor? Ne şekilde iletişim kurmak isterdin?	Nedenleri geri kazandırır.
9	Belirsiz fiiller “Beni tersledi”	Seni nasıl tersledi?	Sürece geri dön. Silmeyi ve referans indeksini geri kazan. Fiili belirle.
10a	Basit Silme “Rahatsızım.”	Neden, kimden dolayı?	Fiili belirle.
10b	Referans indeksi eksikliği (Kişi ya da nesne belirsiz) “Onlar beni hiç dinlemez.”	Kimler seni dinlemez?	Silmeyi geri kazan.
10c	Karşılaştırmalı silme (iyi, daha iyi, en iyi, az /çok,) “O daha iyi biri.”	Kimden daha iyi? Nerede daha iyi? Kimle karşılaştırınca, neye göre?	Silmeyi geri kazan. Referans indeksini geri kazan. Karşılaştırmalı silmeyi geri kazan.

NLP iletişime yeni bir boyut kazandırmıştır.