Meta programlar
Olaylara tek bir açıdan değil de birçok açıdan değişik insanların gözüyle bakabilmek yararlıdır. Meta program kategorileri değişik bakış açılarını, bireysel kalıpları tanımada yol göstericidir.
Meta-programlar dünyayı deneyimlediğimiz bireysel kalıplardır. Çevrede içeri alamayacağımız kadar çok bilgi vardır ve bu nedenle de kişisel deneyim yoluyla uygun olanları sistemden içeri alırız. Örneğin bir bardak suyun yarısını için. Bazı insanlar bardağın yarıya kadar dolu olduğunu, bazıları da yarı boş olduğunu söyler. Bazı insanlar kesin olarak var olanı, bazıları da eksik olanı görür. Meseleye her iki şekilde bakmanın da yararları vardır. Çoğu insan bu iki şekilden birini tercih etme eğilimindedir.
Bir sürü meta-program kategorisi vardır. Kendi dilinizi ve dünya görüşünüzü düşünmeye zaman ayırmak faydalı olur. Herhalde bazı şeyleri yaparken tercihleriniz vardır. Bir durumda belirli bir şekilde davranırken, bir başka durumda da farklı davranabilirsiniz.
İnsanları etkilemek için hangi dilin kullanılması gerektiğini düşünürken aşağıdaki kategoriler geçerlidir. Aynı veya benzer dili kullanırsanız, onların meta-programlarına uymuş olursunuz.
Her insan olayları kişisel deneyimleri ile değerlendirir ve buna göre sonuçlar çıkarır.
Yaklaşmacı – Uzaklaşmacı kişiler
Yaklaşmacı kişiler hedeflerine başarı ile ulaşmalarından güdülenir ve motive olurlar – ‘ulaşmak, elde etmek, sahip olmak, kazanmak, almak’.
Uzaklaşmacı kişiler ise sorunları çözme veya sorunlardan uzak durma yönünde motive olurlar – ‘uzak durmak, uzaklaşmak, çözmek, önlemek’.
Proaktif – Reaktif
Proaktif insanlar eylemi başlatır. Eylemle motive olurlar – ‘dene, yap, insiyatif kullan, şimdi, yapacağım, beklemeye ne gerek var?’
Reaktif insanlar geri durup anlamaya çalışır – ‘bir düşünelim, düşün, yapsam mı, yapabilir miyim, açıklığa kavuşturmak lazım, analiz gerekir’.
İçsel – Dışsal
İçsel insanlar standartlarını kendileri belirler ve karar verir – ‘Memnunum, bir iyi yaptığım zaman mutlaka bilirim, buna ancak kendin karar verebilirsin’.
Dışsal insanlar iyi yapıp yapmadıklarını anlamak için başkalarının standartlarını kullanır – ‘Geri beslemeye ihtiyacım var, falanca şöyle düşünüyor, ya bir gören olursa, müşterilerim memnun’.
Genelci – Spesifik
Genelci insanlar resmin tamamını görmeyi, genel bir bakışı, büyük bilgi kütlelerini tercih eder – ‘Genelde, temel olarak, asıl konu, kavram, önemli olan şu ki’.
Spesifikçi insanlar ayrıntılara özen gösterir ve adım adım ilerler – ‘tam olarak, kesinlikle, özel olarak, hangi sırayla?’
Aynılık – Farklılık
Aynılık insanları, benzerliklere ve ortak çıkar alanlarına odaklanır – ‘Temelde aynı, ortak noktamız bu, önceden olduğu gibi, bildiğiniz gibi’.
Farklılık insanları değişiklik ve yenilikleri vurgular ve farklı olanı seçip bulur – ‘yepyeni bir kavram, yeni bir yaklaşım, eşsiz bir ürün, devrim niteliğinde’.
Karar alma – Duyuları kullanma
Bazı insanlar karar alır çünkü bu şekilde görmek doğru gelir – ‘göster, durumu aydınlat, bakayım’.
Bazı insanlar karar alır çünkü bu şekilde duymak doğru gelir – ‘söyle, tartışalım, kulağa hoş geliyor, diğerleri ne der?’
Bazı insanlar karar alır çünkü bu şekilde hissetmek doğru gelir – ‘kendimi iyi hissetmemi sağlıyor, anlamı geliyor, öyle seziyorum, nasıl olduğunu sorma biliyorum işte’.
