Solunum ve kalp durması nedir?

Solunum durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun, yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.

Kalp durması: Bilinci kapalı kişide büyük arterlerden nabız alınamaması durumudur. Kalp durmasına 5 dakika içinde müdahale edilmezse, dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur.

Temel Yaşam Desteği nedir?

Hayat kurtarmak amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir.

Temel Yaşam Desteği’ne başlarken eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalıdır. Boğulma ve travmalarda ilk yardımcı yalnızsa 5 turdan sonra kendisi yardım çağırmalıdır. Bebek ve çocuklarda, ilk önce 5 tur Temel Yaşam Desteği uygulandıktan sonra 112 aranır. Bebekte ilk hayat kurtarıcı solunum sayısı 5’tir.

Hava yolunu açmak için baş-çene pozisyonu nasıl verilir?

Bilinci kapalı bütün hasta/yaralılarda solunum yolu kontrol edilmelidir. Çünkü dil geriye kayabilir ya da herhangi bir yabancı (kusmuk, kan, kırık diş, taş, toprak vb.) madde solunum yolunu tıkayabilir. Ağız içi kontrol edilerek temizlendikten sonra hastaya baş-çene pozisyonu verilir.

Bunun için;

• Bir el alına yerleştirilir,
• Diğer elin iki parmağı çeneye yerleştirilir,
• Baş geriye doğru itilir,
• Böylece dil yerinden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.

Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam Desteği nasıl yapılır?

• Kendiniz ve çocuk için çevre güvenliğini sağlayın (gaz sızıntısı için vana kapatılır, elektrik kaçakları için şalterler indirilir, vb.)
• Çocuğu sert bir yere yatırın.
• Omuzlarına hafifçe dokunup seslenerek bilincinin yerinde olup olmadığını kontrol edin. Çocuk hiç tepki vermediyse yani bilinci kapalı ise çevredeki birilerine 112’yi aratın. Eğer yalnız iseniz 5 tur 30/2 şeklinde kalp masajı ve suni solunum yaptıktan sonra 112’yi arayın.
• Üzerinde bulunan sıkı giysileri gevşetin.
• Ağzının içini kontrol ederek varsa yabancı cismi parmağınızı kanca şekline getirerek tek bir harekette temizleyin.
• Baş-çene pozisyonu vererek ve çocuğun başını geriye doğru iterek solunum yolu açıklığını sağlayın.
• Çocuğun hava yolu açıldıktan sonra, solunum Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir (5 sn).
• Soluk alıp vermiyorsa, alnına koyduğunuz baş parmak ve işaret parmağı ile burun deliklerini sıkıştırarak kapatın. (Üflediğimiz hava burundan dışarı çıkmasın diye…)
• Baş geride olmak üzere çocuğun ağzını, ağzınızla kapatın.
• Çocuğun ağzından göğüs kafesini yükseltecek şekilde 2 kere nefes üfleyin. Verdiğiniz havanın geri çıkıp çıkmadığını kontrol ediniz. Üflerken göğüs kafesi gözleyin. Göğüs kafesi şişmiyorsa ya da verilen hava geri çıkmıyorsa solunum yolu tıkalı demektir. Karnı şişiyorsa, yemek borusuna üflüyorsunuz demektir.
• Eğer hava ağzından geri çıkıyorsa doğru teknik kullanıyoruz demektir.
• İki nefes arasında ara vermeli, nefesin geri çıkmasını beklerken derin nefes almalıdır.
• Ağızdan ağza suni solunum yapılamıyorsa (çene kilitlenmesi, kanama vs.) ağızdan buruna yapılır.
• Kalp masajı yapmak için önce kalbin yerini bulmamız gerekir. Göğüs kemiğinin önce üst ve alt ucunu sonra da tam ortasını bulunuz.
• Bir elinizin tabanını tespit ettiğiniz göğüs kemiğinin tam ortasına yerleştiriniz.
• Parmakları göğüs kafesi ile temas ettirmeden, dirsekleri bükmeden, göğüs kemiği üzerine vücuda dik olacak şekilde tutun.
• Göğüs kemiği 2.5-5 cm çökecek şekilde 30 kez kalp masajı yapın.
• 30 kalp masajından sonra 2 suni solunum yapın.
• 30/2 şeklinde kalp masajı ve suni solunuma tıbbı yardım gelinceye kadar ya da çocuğun yaşamsal refleksleri (öksürük, inleme, ağlama, yutkunma, vb.) gelinceye kadar devam edin.

Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam Desteği nasıl yapılır?

• Bebek ve kendinizle ilgili çevre güvenliğini sağlayın.
• Bebeğin topuğuna hafifçe vurarak bilinç kontrolü yapın.
• Bebek topuktan uyarıya hiçbir tepki vermediyse hemen çevredeki birilerinden 112’yi aramasını isteyin.
• Ağız içini serçe parmağınız ile  kontrol ederek yabancı cisim varsa çıkarın.
• Sıkan giysi varsa gevşetin.
• Eğer yalnız iseniz 5 kurtarıcı solunum verin, sonra 30/2 şeklinde 5 tur kalp masajı ve suni solunum yaptıktan sonra 112’yi kendiniz arayın.
• Bir elinizi bebeğin alnına koyarak diğer elin iki parmağı ile çeneyi yukarı geriye iterek başı geriye alın.
• Bak-Dinle-Hisset yöntemiyle solunumun olup olmadığını 5 saniye dinleyerek kontrol edin.
• Solunumu yoksa ağız dolusu nefes alarak ağzınız bebeğin ağız ve burnunu içine alacak şekilde yerleştirin.
• Bebeğin göğsünü yükseltecek kadar 5 solunum verin ve havanın geri çıkıp çıkmadığını kontrol edin.
• Üflemenin ayarı bebeğin göğsünün kalkış hareketlerine göre olmalıdır, çocuğun akciğerlerinin alacağından daha fazla hava üflenmemelidir.
• Kalp masajı yapmak için bebeğin kalbinin yerini bulmak gerekir. İki meme başının altındaki hattın ortası göğüs merkezidir. Bebeğin iki memesi arasında hayali bir çizgi olduğu varsayılarak bu çizginin orta noktasında göğüs kemiği tespit edilir.
• Bir elin orta ve yüzük parmağını bebeğin göğüs merkezine yerleştirin.
• İki parmakla göğüs kemiği 1-1.5 cm aşağı çöktürecek kadar bası uygulanır.
• Bebeğe 30 kalp masajı, 2 solunum yapmaya devam edin.
• Bebeklerde dakikada 100 bası uygulanır.
• Temel Yaşam Desteği’ne bebeğin yaşamsal refleksleri gelinceye kadar ya da sağlık personeli gelinceye kadar devam edin.

Hava yolu tıkanıklığı nedir?

Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma ya da kısmi tıkanma şeklinde olabilir.

Hava yolu tıkanıklığı belirtileri nelerdir?

Hava yolu tıkanıklığı nedenleri

• Yiyecekler
• Dil ve küçük dil
• Takma dişler
• Yabancı cisim
• Enfeksiyon
• Reaksiyonlar
• Aşırı alkol alımı

Tam tıkanma belirtileri

• Nefes alamaz,
• Acı çeker, ellerini boynuna götürür,
• Konuşamaz,
• Rengi morarır.

Bu durumda Heimlich Manevrası (Karına bası uygulama) yapılır .

Kısmi tıkanma belirtileri

• Öksürür
• Nefes alabilir
• Konuşabilir

Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.

Tam tıkanıklık olan kişilerde Heimlich Manevrası nasıl uygulanır?

Hava yolunun, solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır.

Bilinci yerinde olan (bilinci açık) kişilerde Heimlich Manevrası:

• Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,
• Arkadan sarılarak gövdesi kavranır,
• Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,
• Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,
• Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır,
• Tıbbi yardım istenir (Ambulans Tel: 112).

1 yaşın altındaki bilinci açık bebekler için

Belirtileri:

• Nefes alamama,
• Ağlayamama,
• Ses çıkaramama,
• Yüksek frekanslı seslerle beraber etkisiz öksürme,
• Yüzün morarması.

Yapmayın:

• Bebeğiniz öksürebiliyorsa, nefes alıyor ya da ağlayabiliyorsa ona müdahale etmeyin.
• Eğer tıkayan cismi göremiyorsanız, onu yerinden almaya ya da çıkarmaya çalışmayın. (Eğer tıkayan cismi görebiliyorsanız kanca şekline getirdiğiniz işaret parmağınızla yerinden almaya ya da çıkarmaya çalışın.)

İlk Yardım:

1. Bebeğinizi bir kolunuzun üzerine ters olarak yatırın.
2. Baş parmağınız ve diğer parmaklarınızın yardımıyla bebeğin çenesini kavrayarak boynundan tutun ve yüzüstü pozisyonda öne doğru eğin.
3. Bebeğin başını gergin ve gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutun.
4. Beş kez el bileğinin iç kısmı ile bebeğinizin sırtına kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurun.
5. Başı elle destekleyerek diğer kolun üzerine sırtüstü çevirin.
6. Yabancı cismin (boncuk, leblebi, yiyecek, vb) çıkıp çıkmadığına bakın.
7. Çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak sırtüstü şekilde tutun.
8. Beş kez iki parmakla gögüs kemiğinin alt kısmından karnın üst kısmına baskı uygulayın.
9. Yabancı cisim çıkana kadar devam edin.
10. Tıbbi Yardım (Ambulans Tel: 112) isteyin.

1 yaşından büyük bilinci açık çocuklar için

Belirtiler:

• Nefes alamama,
• Konuşamama ya da ağlayamama,
• Yüksek frekanslı seslerle beraber etkisiz öksürme,
• Yüzünün morarması.

Yapmayın!

• Eğer çocuğunuz hali hazırda öksürebiliyor, nefes alıyor ve ağlayabiliyorsa ona müdahale etmeyin.
• Eğer tıkayan cismi göremiyorsanız, onu yerinden atmaya ya da çıkarmaya çalışmayın.

İlk Yardım:

1. Çocuğunuzun arkasına geçin ve kollarınızı onun beline dolayın.
2. Elinizi yumruk yapın. Yumruk yaptığınız elinizi diğer elinizle tutun. Yumruğunuzun başparmak tarafını çocuğun midesinin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde koyun. (Heimlich Manevrası)
3. Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırın.
4. Bu hareketi 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlayın.
5. 112’yi (Ambulans Tel) arayın.

Eskiden: Çocuğun boğazına yabancı bir cisim veya yiyecek parçası kaçtığı görüldüğünde hemen sırtına kuvvetli bir şekilde vurulurdu.

Günümüzde: Eğer çocuk konuşabiliyor veya öksürebiliyorsa, kendi kendine öksürerek cismi çıkarmasına izin verin.

Neden sırtına vurulmamalı?: Çocuk büyük bir olasılıkla öksürerek cismi çıkarır, ama bu esnada sırtına vurursanız, cismin soluk borusunun daha gerilerine gidip yerleşmesine neden olabilirsiniz.

Kısmi tıkanıklık olan kişilerde ilk yardım nasıl uygulanır?

• Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı mevcutsa, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli, yakından izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin henüz ayakta durabildiği bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır.
• Bu durumda, kazazede öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılmalıdır.
• Kazazedenin solunum ve öksürüğü zayıflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır.
• Belirgin bir yabancı cisim, yerinden çıkmış veya gevşemiş takma dişleri varsa bunlar yerinden çıkarılır.
• Eğer yabancı cisim görülemiyorsa ve hastanın durumu kötüye gidiyorsa tam tıkanmada yapılan ilk yardım uygulamalarına başlanır.

Elinizi yumruk yapın. Yumruk yaptığınız elinizi diğer elinizle tutun.

Yumruğunuzun başparmak tarafını çocuğun midesinin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde koyun.